Çin-Hindistan müharibə astanasında: Dağlarda döyüş… (TƏHLİL)
Dehli cavab addımları haqqında düşünür. Hindistan sərhədin Himalay dağlarını əhatə edən hissəsinə əlavə qüvvələr göndərib. Pekin iddia edib ki, Hindistan hərbçilər sərhədin Çin hissəsinə keçiblər. Dehli bu iddiaları rədd edib.
Görəsən Çin-Hindistan sərhədindəki növbəti gərginlik nə ilə əlaqəlidir?
Bəzi ekspertlər son gərginliyi Əfqanıstandakı durumla əlaqələndirirlər. Məsələ burasındadır ki, Çin Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirən Talibanla sıx əlaqələrə malikdir. Hindistan isə əksinə Taliban hərəkatını bölgə üçün təhlükə mənbəyi sayır. Dehlinin Əfqanıstanın dünyəvi hakimiyyəti ilə münasibətləri var idi, ancaq Taliban onları devirdi və bununla Hinddistan-Əfqanıstan münasibətləri donduruldu. Beləliklə, Çin Hindistana qarşı mübarizədə Talibanın simasında özünə yeni müttəfiq qazanmağa çalışır.
Ötən ilin iyun ayında Çin-Hindistan sərhədinin dağlıq hissəsində toqquşmalar baş vermiş, hər iki tərəf itkilərə məruz qalmışdı. Bundan sonra hər iki ölkə sərhəddəki qüvvələrinin sayını artırdılar. Hindistan Çindən çəkinmədiyini göstərdi və hindli rəsmilərin sözlərinə görə, onlar indi də hadisələrin istənilən istiqamətdə inkişafına hazırdılar.
Bir ara hər iki tərəf sərhəddəki gərginliyi azaltmaq məqsədilə qüvvələrini geri çəkdilər. Ancaq hazırda Çin sərhəddə yenidən qüvvə toplayır. Bu həm də onunla əlaqəlidir ki, Hindistan ABŞ-la sıx əlaqələr qurub. Bu Pekinin narazılığıan səbəb olub. Bugünlərdə Vaşinqtonda ABŞ, Hindistan, Avstraliya və Yaponiya liderlərinin görüşü keçirdilər. Bu dövlətlərin hər biri Çinin bölgədə artan rolundan narahat olduqlarından dördlü format əsasında əməkdaşlığa üstünlük veriblər. Çinin bu ölkələrdən təkcə Hindistanla quru sərhədi var. Ona görə də Çin Hindistanla sərhəddə qüvvələr toplamaqla həm bu ölkəyə, həm də Dehlinin tərəfdaşlarına xəbərdarlıq mesajı göndərdiyini düşünür.
Çin Hindistana qarşı hərbi həmlə həyata keçirərsə, Dehlinin müttəfiqlər kənarda qalmayacaqlar. Çin Hindistandakı səfiri Sun Veydun vasitəsilə Dehlini bu şəkildə xəbərdar edib: “Hindistanın qonşulara qarşı formalaşan bloklardan kənarda qalması məsləhətdir”. Aydındır ki, səfir Pekinin xəbərdarlığını Dehliyə çatdırıb. Ancaq Dehli tərəfdaşlarıyl formalaşdırdığı blokdan imtina etməyəcək.
Görünür, Dehli Pekinin “məsləhətini” nəzərə almadığına görə sərhədin Himalay istiqamətində Çin qüvvələrinin artımını müşahidə edir. Çinlə uzunmüddətli gərginlik Hindistanın maraqlarına cavab vermir. Çünki pandemiyanın Hindistan iqtisadiyyatına vurduğu zərər də nəzərə alınarsa, sərhədin möhkəmləndirilməsinə və ora yeni qüvvələrin cəlb edilməsinə kifayət qədər maliyyə lazım gələcək. Çinin ümidi də bunadır ki, Hindistanın müdafiə xərcləri artacaq və iqtisadiyyatında ciddi problemlər yaranacaq. Ancaq Hindistan bütün risqlərə rəğmən, Çinlə qarşıdurmadan çəkinmir.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
